Ga direct naar de content

Integraal Zorg Akkoord (IZA) en Passende Zorg

Met het Integraal Zorg Akkoord (IZA) wordt gezocht naar manieren om de zorg toekomstbestendig te maken: waar het kan, zorg verplaatsen van complex naar eenvoudiger en goedkoper, en waar mogelijk naar het sociaal domein. In het IZA is afgesproken dat de stem van de patiënt, cliënt en/of burger serieus meegenomen moet worden in alle ontwikkelingen. Welke rol kan PGOsupport spelen bij deze ontwikkelingen? 

Deel deze pagina:

Aanleiding: grote veranderingen in zorg en welzijn

Zorg en welzijn moeten zich voorbereiden op grote veranderingen. De vraag naar zorg groeit alleen maar, onder andere omdat we steeds ouder worden. Tegelijkertijd zijn er steeds minder zorg- en hulpverleners beschikbaar. En mensen willen steeds meer de regie houden over hun eigen leven, ook als ze zorg en ondersteuning nodig hebben. Voor de aandoening of beperking waar jouw patiëntenorganisatie voor staat, vraagt dat hoogstwaarschijnlijk om aanpassingen in de manier waarop zorg en ondersteuning zijn georganiseerd.

IZA en Passende Zorg

Veranderingen in zorg en welzijn vragen om veel meer samenwerking (in plaats van concurrentie) tussen zorginstellingen en een veel betere afstemming tussen zorg en sociaal domein. Onder andere op basis van het programma Juiste Zorg op de Juiste Plek (JZOJP) kwam in 2022 het Integraal Zorg Akkoord tot stand, met een lange lijst aan ondertekenaars uit zorg, welzijn én de wereld van patiëntvertegenwoordigers. ‘Passende Zorg’ is daarin het sleutelwoord. Passende zorg betekent dat patiënt/cliënt en zorgverlener samen beslissen. Passende zorg wordt waar dat kan, zo dicht mogelijk bij de mensen zelf georganiseerd. Passende zorg gaat niet alleen over ziekte, maar ook over gezondheid en zelfredzaamheid.

Zorgbelofte

De Patiëntenfederatie, één van de ondertekenaars van het IZA, wil de IZA-afspraken en Passende Zorg graag vertaald zien in een ‘zorgbelofte’. Hoe ziet de zorg in Nederland er in de toekomst uit? Wat kunnen of moeten mensen dan zelf doen? Waar kan men ondersteuning bij gebruiken? En waar kunnen mensen dan nog terecht voor goede zorg? Volgens Patiëntenfederatie Nederland moeten patiënten en inwoners weten waar ze straks aan toe zijn: “De zorg gaat veranderen voor patiënten. De Zorgbelofte is wat ons betreft het begin van een antwoord op de vraag hoe het er straks voor hen precies uit komt te zien,” aldus Arthur Schellekens, directeur-bestuurder van Patiëntenfederatie Nederland.

Korte lijnen en luisteren naar de patiënt

Abstract? Misschien wel. Totdat je na een operatie supersnel terug naar huis kan, maar de afstemming met de thuiszorg niet geregeld is. Voor dat soort situaties - waar schotten in de weg zitten - zoekt men onder het motto de Juiste Zorg op de Juiste Plek en Passende Zorg slimmere oplossingen. Bijvoorbeeld korte lijnen tussen ziekenhuis, gespecialiseerde verpleegkundigen, huisarts en thuiszorg. Zodat je als patiënt niet alles zelf hoeft te regelen en de overgang van ziekenhuisbed naar hoog-laag-bed in je woonkamer verantwoord en probleemloos verloopt.

Zo zijn er legio situaties die slimmer georganiseerd kunnen worden. Daar heb je baat bij als je een ziekte of beperking hebt. Maar ‘slim organiseren’ gaat alleen goed als er goed naar de patiënt geluisterd wordt. En dat gebeurt nog lang niet voldoende.

Betrek het patiëntenperspectief als zorg in de regio aangepast moet worden

Van regiobeeld naar regio-aanpak

Naar aanleiding van het IZA zijn alle Regiobeelden geactualiseerd. Zo'n regiobeeld is een beschrijving van ontwikkelingen in bevolkingssamenstellingen, grote aandoeningen en andere factoren die relevant zijn voor zorg en welzijn in een bepaalde regio. Als een regio vergrijst en alle jeugd naar de stad trekt, wat betekent dat dan voor de toestroom naar ziekenhuizen, huisarts en verpleeghuizen? Dat soort vragen. Nu die Regiobeelden weer up to date zijn, komt de volgende stap: Regioplannen. Wat gaan we eraan doen om genoeg voorzieningen te houden voor deze regio? Wat is een passende manier om zelfredzaamheid te bevorderen? Wat willen patiënten, zorggebruikers, burgers?

Inbreng ervaring en ervaringsdeskundigheid cruciaal

Er is op beleidsniveau afgesproken dat dit soort vragen niet alleen besproken worden door zorg- en welzijnsorganisaties, gemeenten en zorgverzekeraars onderling. Nee: omdat ‘de patiënt centraal staat’ volgens de beleidsafspraken, moeten ook de gebruikers van zorg en ondersteuning betrokken worden bij het formuleren van antwoorden op alle uitdagingen die er zijn. Zorggebruikers weten als ervaringsdeskundigen immers het beste met welke ondersteuning zij geholpen zijn, waar zorg en welzijn beter georganiseerd kan worden.

PGOsupport ondersteunt regionale participatiehubs

In 2020 en 2021 heeft PGOsupport tientallen ‘critical friends’ opgeleid: doorgewinterde ervaringsdeskundigen, veelal verbonden aan een patiëntenorganisatie, die geschoold zijn om op het beleidsmatige en bestuurlijke niveau van een regio goed mee te kunnen praten. Als ‘kritische vriend’: vanuit het perspectief van de patiënt kritisch en betrokken meedenken, om zo tot een beter resultaat te komen. Een aantal van deze ‘friends’ zijn nog steeds actief in hun regio.

Daarnaast krijgt PGOsupport een belangrijke rol bij de ondersteuning van de 'participatiehubs' die overal in het land zullen worden opgericht in de loop van 2024. Deze 'hubs' (of knooppunten) stimuleren in hun regio dat participatie van patiënten, cliënten en inwoners goed van de grond komt. De hubs mobiliseren mensen mee te praten en mee te beslissen, en stimuleren dat gemeenten, zorgverzekeraars en zorg- en welzijnsorganisaties serieus betrekken bij hun regionale overleggen en afspraken. Met deze ondersteuning bouwen we voort op het advies 'Van knelpunt naar knooppunt' dat PGOsupport opstelde in samenspraak met de Patiëntenfederatie, MIND, Ieder(in), Zorgbelang Nederland en de Nederlandse Vereniging voor Zelfregie en Herstel. 

Participatie van patiënt én burger

Bij lokale en regionale ontwikkelingen in zorg en welzijn gaat het in de meeste gevallen over aandoeningsoverstijgende vraagstukken. Niet één specifieke aandoening staat centraal maar wel: kwetsbare burgers in een bepaalde wijk; de patiënten van een regionaal samenwerkingsverband van huisartsen; inwoners met een chronische aandoening, en soms ook álle inwoners van een bepaald gebied.

Veel patiëntenorganisaties zijn juist ontstaan vanwege een specifieke aandoening (diabetes, hart- en vaatziekten etc) dus: lokale of regionale participatie vraagt van patiëntenorganisaties een bredere blik. Breder dan hun eigen aandoening. Het vraagt dus ook om samenwerking en krachtenbundeling. Patiëntenorganisaties kunnen daarbij iets unieks toevoegen: hun ervaringsdeskundigheid, hun band met hun achterban, hun jarenlange ervaring met voorlichting, lotgenotencontact en belangenbehartiging. Als het lukt om die unieke kenmerken aan te laten haken bij de aandoeningsoverstijgende vraagstukken die lokaal en regionaal spelen, dan hebben patiëntenorganisaties een belangrijke meerwaarde.

Heb je interesse om vanuit je ervaringsdeskundigheid bij te dragen aan regionale ontwikkelingen? Bekijk de Cursussen voor ervaringsdeskundigen voor lokale en regionale ontwikkelingen.

Top voorbeeld van critical friends

Eefje Broertjes en Menno Wagenaar waren als ‘critical friends’ betrokken bij de nieuwbouw van Tergooi Medisch Centrum. Als duo zitten zij in de centrale stuurgroep die nieuwe vormen van zorg opzet. Al snel als gewaardeerde stuurgroepleden met een onmisbare inbreng. Hoe kregen ze het voor elkaar om zo’n sterke rol te krijgen? Lees het tweeluik met de ervaringen en tips van de patiëntenvertegenwoordigers én van de zorgverleners van Tergooi Medisch Centrum:

Meer weten

Meer weten?

Neem contact op met
Marieke van Noort

Marieke van Noort

adviseur regionale participatie