De Juiste Zorg op de Juiste Plek

Aanleiding: grote veranderingen in de zorg

De zorg moet zich voorbereiden op grote veranderingen. De vraag naar zorg groeit alleen maar, onder andere omdat we steeds ouder worden. Tegelijkertijd zijn er steeds minder zorg- en hulpverleners beschikbaar. En mensen willen steeds meer de regie houden over hun eigen leven, ook als ze zorg nodig hebben. Voor de aandoening of beperking waar jouw patiëntenorganisatie voor staat, vraagt dat hoogstwaarschijnlijk om aanpassingen in de manier waarop zorg en ondersteuning is georganiseerd.

Programma Juiste Zorg op de Juiste Plek

Dit was de aanleiding voor het programma Juiste Zorg op de Juiste Plek (JZOJP), in 2019 geïnitieerd door het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Het is een beweging van organisaties in zorg en welzijn om het dagelijks functioneren van de mens weer centraal te stellen en de zorg toekomstbestendig te maken.

Korte lijnen en luisteren naar de patiënt

Abstract? Misschien wel. Totdat je na een operatie supersnel terug naar huis kan, maar de afstemming met de thuiszorg niet geregeld is. Voor dat soort situaties - waar schotten in de weg zitten - zoekt men onder het motto de Juiste Zorg op de Juiste Plek slimmere oplossingen. Bijvoorbeeld korte lijnen tussen ziekenhuis, gespecialiseerde verpleegkundigen, huisarts en thuiszorg. Zodat je als patiënt niet alles zelf hoeft te regelen en de overgang van ziekenhuisbed naar hoog-laag-bed in je woonkamer verantwoord en probleemloos verloopt.

Zo zijn er legio situaties die slimmer georganiseerd kunnen worden. Daar heb je baat bij als je een ziekte of beperking hebt. Maar ‘slim organiseren’ gaat alleen goed als er goed naar de patiënt geluisterd wordt. En dat gebeurt nog lang niet voldoende.

Betrek het patiëntenperspectief als zorg in de regio aangepast moet worden

Van regiobeeld naar regio-aanpak

In honderden regio’s zijn inmiddels zogenaamde Regiobeelden opgesteld: een beschrijving van ontwikkelingen in bevolkingssamenstellingen, grote aandoeningen en andere factoren die relevant zijn voor zorg en welzijn in een bepaalde regio. Als een regio vergrijst en alle jeugd naar de stad trekt, wat betekent dat dan voor de toestroom naar ziekenhuizen, huisarts en verpleeghuizen? Dat soort vragen. Nu die Regiobeelden in kaart zijn gebracht, komt de volgende stap: Regiovisies. Wat gaan we eraan doen om genoeg voorzieningen te houden voor deze regio? Wat is een passende manier om zelfredzaamheid te bevorderen? Wat willen patiënten, zorggebruikers, burgers?

Inbreng ervaringsdeskundigen is cruciaal

Er is op beleidsniveau afgesproken dat dit soort vragen niet alleen besproken worden door zorg- en welzijninstanties, gemeenten en zorgverzekeraars onderling. Nee: omdat ‘de patiënt centraal staat’ volgens de beleidsafspraken, moeten ook de gebruikers van zorg en ondersteuning betrokken worden bij het formuleren van antwoorden op alle uitdagingen die er zijn. Zorggebruikers weten als ervaringsdeskundigen immers het beste met welke ondersteuning zij geholpen zijn, waar zorg en welzijn beter georganiseerd kan worden.

PGOsupport faciliteert de inzet van ervaringsdeskundigen

Aan PGOsupport is daarom gevraagd om, in samenwerking met patiënten- en gehandicaptenorganisaties en hun koepels, ervaringsdeskundigen te werven, selecteren, trainen en vergoeden voor hun inzet.

In 2020 en 2021 heeft PGOsupport tientallen ‘critical friends’ opgeleid: doorgewinterde ervaringsdeskundigen, veelal verbonden aan een patiëntenorganisatie, die geschoold zijn om op het niveau van Regiobeelden goed mee te kunnen praten. Als ‘kritische vriend’: vanuit het perspectief van de patiënt kritisch en betrokken meedenken, om zo tot een beter resultaat te komen. Inmiddels zijn er diverse ‘friends’ actief.

Daarnaast denkt PGOsupport mee met de regisseurs van regionale veranderingen: zorgverzekeraars, zorginstellingen, gemeenten en samenwerkingsverbanden die bezig zijn om zorg en welzijn op regionaal niveau anders in te richten. Wat is hierbij de meerwaarde van het patiënt- en burgerperspectief? Hoe vind je de juiste patiënt- of burgervertegenwoordigers? Hoe richt je het proces in van burger- en patiëntparticipatie? PGOsupport kan hierbij adviseren. Neem contact op met Joop Beelen (adviseur regionale participatie)

Participatie van patiënt én burger

Bij lokale en regionale ontwikkelingen in zorg en welzijn gaat het in de meeste gevallen over aandoeningsoverstijgende vraagstukken. Niet één specifieke aandoening staat centraal maar wel: kwetsbare burgers in een bepaalde wijk; de patiënten van een regionaal samenwerkingsverband van huisartsen; inwoners met een chronische aandoening.

Veel patiëntenorganisaties zijn juist ontstaan vanwege een specifieke aandoening (diabetes, hart- en vaatziekten etc) dus: lokale of regionale participatie vraagt van patiëntenorganisaties een bredere blik. Breder dan hun eigen aandoening. Het vraagt dus ook om samenwerking en krachtenbundeling. Patiëntenorganisaties kunnen daarbij iets unieks toevoegen: hun ervaringsdeskundigheid, hun band met hun achterban, hun jarenlange ervaring met voorlichting, lotgenotencontact en belangenbehartiging. Als het lukt om die unieke kenmerken aan te laten haken bij de aandoeningsoverstijgende vraagstukken die lokaal en regionaal spelen, dan hebben patiëntenorganisaties een belangrijke meerwaarde.

Heb je interesse om vanuit je ervaringsdeskundigheid bij te dragen aan regionale ontwikkelingen zoals de Juiste Zorg op de Juiste Plek? Bekijk de Cursussen voor ervaringsdeskundigen voor lokale en regionale ontwikkelingen.

Top voorbeeld van critical friends

Eefje Broertjes en Menno Wagenaar waren als ‘critical friends’ betrokken bij de nieuwbouw van Tergooi Medisch Centrum. Als duo zitten zij in de centrale stuurgroep die nieuwe vormen van zorg opzet. Al snel als gewaardeerde stuurgroepleden met een onmisbare inbreng. Hoe kregen ze het voor elkaar om zo’n sterke rol te krijgen? Lees het tweeluik met de ervaringen en tips van de patiëntenvertegenwoordigers én van de zorgverleners van Tergooi Medisch Centrum:

• 3 tips van patiëntenvertegenwoordigers (critical friends) Eefje Broertjes en Menno Wagenaar
• Deel 1: Critical friends over participeren bij zorgvernieuwing op Participatiekompas.nl
• Deel 2: de leerervaringen van Tergooi Medisch Centrum op Participatiekompas.nl 

Meer weten

• Website van de Juiste Zorg op de Juiste Plek 
• Website over Regiobeelden
• Eindrapport: Stand van het land Regiobeelden (pdf, 2020)
• Neem contact op met Joop Beelen, adviseur regionale participatie via regiobeelden@pgosupport.nl