3 tips van patiëntenvertegenwoordigers

3 juni 2022

Patiëntenvertegenwoordigers Eefje Broertjes en Menno Wagenaar waren als ‘critical friends’ betrokken bij de nieuwbouw van Tergooi Medisch Centrum. In het begin met twijfels over hun inbreng, maar al snel met een onmisbare inbreng. Van ‘Wat doen we hier eigenlijk?’ naar ‘Ik ben trots dat we hieraan meedoen!’ Ze hebben 3 tips voor patiëntenvertegenwoordigers die eenzelfde rol vervullen.

Blog van Joop Beelen, voormalig adviseur regionale participatie

Deel deze pagina:

Veel op het spel

Je zult er maar tussen zitten, als vertegenwoordiger van het patiëntenperspectief. Een vergadering met 15, 20 medisch specialisten, ICT-vakmensen en ‘scrum masters’. Medisch en technisch jargon vliegt over de tafel, in hoog tempo worden meerdere projecten doorgesproken. Er staat veel op het spel… Niet gek als je dan als patiëntvertegenwoordiger soms denkt: 'Wat doe ik hier eigenlijk?'

Spek en bonen?

Nu, bijna 2 jaar later, zijn die twijfels verdwenen bij Eefje Broertjes en Menno Wagenaar. Zij waren als ‘critical friends’ betrokken bij de nieuwbouw van Tergooi Medisch Centrum. Een critical friend is een doorgewinterde ervaringsdeskundige met een stevige beleidsmatige of bestuurlijke achtergrond (lees meer over critical friends). Als duo zitten zij in de centrale stuurgroep die nieuwe vormen van zorg moest gaan opzetten. Aanvankelijk soms met twijfels en een dreigend spek-en-bonen-gevoel. Maar al snel als gewaardeerde stuurgroepleden met een onmisbare inbreng. Hoe kregen ze het voor elkaar om zo’n sterke rol te krijgen?

3 tips

Tergooi Medisch Centrum stond voor een bijzondere en lastige uitdaging. Het nieuw te bouwen ziekenhuis zou kleiner worden dan het oude ziekenhuis. Tegelijkertijd wist men: het aantal patiënten gaat door vergrijzing en andere factoren alleen maar toenemen in de toekomst. Welke aanpassingen in de werkwijze zijn dan nodig? Hoe zorg je dat patiënten nog steeds zorg van goede kwaliteit krijgen? Simpel: door het patiëntenperspectief nadrukkelijk mee te nemen bij alle plannen. De 2 critical friends hadden als taak om dat perspectief in te brengen. En dat deden ze met succes. Welke tips hebben zij voor patiëntenvertegenwoordigers die eenzelfde rol vervullen?

Tip 1: doe het samen. Samen sta je sterker

Menno: “We vullen elkaar goed aan. Man, vrouw. Oud, jong. Eefje in een rolstoel, ik niet. Verschillende persoonlijkheden, dat werkt erg goed.”

Eefje: “We overleggen veel met elkaar en het is grappig dat we allebei net verschillende dingen zien. Bovendien sta je tegenover allemaal artsen en snap je het in het begin nog niet zo goed. Samen sta je sterker.”

Tip 2: breng niet zozeer je eigen ervaring in, maar bewaak vooral de aandacht voor het patiëntenperspectief.

Eefje: “Onze belangrijkste rol is om continu vanuit de patiënt naar die projecten te kijken. Continu vragen ‘wat betekent het voor de patiënt?’ Bijvoorbeeld bij het project kwetsbare ouderen op de eerste hulp. Daar is zo’n hele patiëntreis voor gemaakt. Wij zijn dan kritisch op de uitkomsten. Wat wordt er met die patiëntreis gedaan?”

Het patiënteffect ontbrak bij al die projecten.

Menno: “Die werkbijeenkomsten begonnen voor een groot bord met al die projecten erop. En dan volgden er in rap tempo allemaal onderwerpen, zoals financiën, techniek en stand van zaken. Dat gaat volgens een vaste template waar al die onderwerpen op staan, behalve… het patiënteffect. Dat onderdeel ontbrak in het template. Wij zorgen ervoor dat de betrokkenen erover nadenken wat het betekent voor de patiënt. Wij hebben die ervaring vaak niet zelf, maar wijzen erop dat die ervaring opgehaald moet worden. Vaak zijn het dezelfde vragen die we stellen. Totdat duidelijk is waarnaar gekeken moet worden voor de patiënt en dat ze dat moeten uitvragen”

Regelmatig denken we: waarom komen we niet zelf op die aspecten?

Tip 3: de toon maakt de muziek

Projectmanager Ruud Davids: “Eefje begint vaak met: ‘Wat ik me afvroeg…’ en na die openingszin volgt altijd een rake opmerking. Menno en Eefje brengen zaken naar voren die ertoe doen. Regelmatig denken we: waarom komen we zelf niet op die aspecten? Bovendien houden ze ons scherp voor de gevolgen op de langere termijn of het niet te verwarrend is voor de patiënt. Ik weet dus gewoon dat als zij hebben meegekeken, dat we niks over het hoofd zien vanuit de patiënt. Dat vind ik erg fijn”.

Projectmanager Leonie Kok: “Ze brengen hun commentaar op een fijne manier. Door dat openingszinnetje van Eefje kun je je gewoon niet aangevallen voelen”.

Trots

Inmiddels is het Tergooi-project z’n laatste jaar ingegaan. Eefje en Menno blijven meelopen tot de afronding. Ik heb hen beiden én de 2 projectmanagers van Tergooi uitgebreid gesproken over hun aanpak van patiëntenparticipatie. Die ervaringen zijn zo leerzaam en inspirerend, dat we het hebben vastgelegd in 2 artikelen.

Ik heb het gevoel dat we heel serieus worden genomen.

De twijfels van het begin zijn verdwenen, bij zowel de critical friends als de projectmanagers. Ze hebben plaatsgemaakt voor tevredenheid over het resultaat en trots op hun betrokkenheid:

Eefje: “Ik heb het gevoel dat we heel serieus genomen worden. Ik vind het eigenlijk ook wel heel bijzonder wat er hier in de regio gebeurt en dat wij daar onderdeel van mogen zijn.”

Projectmanager Leonie Kok: “Kijk, participatie is een middel en geen doel. Een middel om de zorg zo vorm te geven dat het aansluit bij wat patiënten op dat moment nodig hebben. Eefje en Menno zetten dat middel heel goed in om dat doel te bereiken: betere zorg voor patiënten.”

Participatie is een middel, geen doel. Eefje en Menno zetten dat heel goed in om hun doel te bereiken.

Lees meer

Deel 1: Critical friends over participeren bij zorgvernieuwing op Participatiekompas.nl
Deel 2: de leerervaringen van Tergooi Medisch Centrum op Participatiekompas.nl
Dossier lokale en regionale participatie